Wereldleiders slaan geregeld harde oorlogstaal uit. Gelukkig zullen landen elkaar niet zo snel aanvallen. Onder andere met ‘stille diplomatie’ wordt geprobeerd de relaties tussen landen goed te houden. Daarover gingen de boeken van Abraham de Wicquefort (1606-1682), die van 1675 tot 1679 in de Gevangenpoort verbleef. Ook hier wist hij handig gebruik te maken van zijn diplomatieke gaven.
Abraham de Wicquefort, Caspar Netscher, 1670, RCE
Welk dubieus dubbelspel speelt De Wicquefort?
Abraham de Wicquefort werkt ruim dertig jaar als afgevaardigde van de vorst van Brandenburg aan het Franse hof. Op 52-jarige leeftijd wordt hij gearresteerd wegens spionage en opgesloten in de Bastille in Parijs. Aanklacht: het doorspelen van staatsgeheimen aan Holland, aan raadspensionaris Johan de Witt. De Franse eerste minister, kardinaal Mazarin - dezelfde die hem had laten opsluiten - begint hem drie maanden later een vorstelijk jaargeld uit te betalen. Jarenlang. Welk dubbelspel speelt De Wicquefort?
Spin in het web van vorsten en regeringen
Terug in de Republiek gaat De Wicquefort werken als vertaler bij de griffie van de Staten Generaal. Hij krijgt hierdoor veel brieven van en naar buitenlandse vorsten onder ogen. Ook stelt Johan de Witt hem aan als officiële geschiedschrijver van Holland. Hij krijgt daardoor toegang tot alle vertrouwelijke stukken. Vanaf 1665 wordt De Wicquefort bovendien officieel afgezant van de koning van Polen en, in 1665, ambassadeur van de hertogen van Brunswijk en Luneburg. Later zal bij zijn proces blijken dat hij bijna alle vorsten en regeringen in Europa van nieuws voorzag, wat hem vele beloningen opleverde.
Waarom voor De Wicquefort een eigen cel wordt gebouwd
In maart 1675 leest de Prins van Oranje bij toeval twee brieven waaruit blijkt dat De Wicquefort gevoelige informatie doorspeelt aan vijandelijke staten. Hij licht de president van het Hof van Holland in. Deze laat De Wicquefort onmiddellijk arresteren voor landverraad. Op landverraad staat de doodstraf.
De Wicquefort, die 36 keer wordt verhoord, bekent zelfs op de pijnbank niet
Hij wordt nu veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf, in die tijd nog zeer ongewoon. Dan ontstaat het volgende probleem: hoe hem op te sluiten? De Gevangenpoort heeft geen cel voor dit soort straffen. Er zit niets anders op dan een speciale cel te timmeren, waarin De Wicquefort de rest van zijn leven kan doorbrengen.
Hoe de spion toch weet te ontsnappen
Men vindt De Wicquefort al meteen vluchtgevaarlijk. Er wordt telkens streng gecontroleerd of zijn dochters geen ontsnappingswerktuigen meenemen. Dat helpt uiteindelijk weinig. Jannetje van Egeren, het dienstmeisje van de cipier, laat zich in februari 1679 omkopen om De Wicquefort te helpen ontsnappen. Terwijl de cipier naar de markt is en diens vrouw ziek op bed ligt, opent Jannetje de deuren en kan de spion ontsnappen. Dan moet ook Jannetje maken dat ze weg komt. Ze krijgt van de dochter van De Wicquefort echter maar een klein deel van de beloofde beloning.
Een geslaagde vlucht en een tragische afloop
De Wicquefort weet naar Duitsland te ontkomen. Daar schrijft hij onder andere L'ambassadeur et ses fonctions (1682), een boek dat later veel invloed heeft het denken over diplomatie en de organisatie van ambassades. Voor Jannetje heeft het verhaal een tragische afloop. Bij een bezoek aan Amsterdam probeert ze bij de zoon van De Wicquefort wat geld los te praten. Haar eigen man verraadt haar echter aan justitie. Hij strijkt de prijs op die op haar hoofd staat. Jannetje wordt veroordeeld tot openbare geseling en 6 jaar tuchthuis.