In het huidige Nederland kunnen sekswerkers hun beroep legaal uitoefenen en worden zij door de wet beschermd. In de 18e eeuw was dat heel anders. Prostitutie was streng verboden en vrouwen die hier toch op werden betrapt, konden rekenen op een zware straf. Een van de straffen voor sekswerkers was de vernederende en bovendien pijnlijke draaikooi. De 21-jarige Margriet Leenders werd er in 1726 tot veroordeeld.
Verdacht van prostitutie
In oktober 1726 zitten zes vrouwen in Den Haag opgesloten op verdenking van ‘hoererij’, oftewel prostitutie. De vrouwen zijn nog jong – de jongste twee zijn pas 18 jaar. Onder hen is ook de 21-jarige Margriet die in Düsseldorf geboren is. Tijdens haar verhoor beweert Margriet onschuldig te zijn en slechts verleid te zijn door een koetsier, maar het mag niet baten. Samen met de vijf andere vrouwen wordt Margriet schuldig bevonden. De rechters kunnen verschillende straffen opleggen, zoals verbanning, geseling of opsluiting in een tuchthuis. Ditmaal kiezen de rechters voor een andere optie: de vrouwen zullen ‘in de kooi gedraaid worden’, een typische straf voor sekswerkers.
De draaikooi
Die kooi staat naast het stadhuis van Den Haag, waar voor iedere openbare strafvoltrekking speciaal een schavot wordt opgebouwd. In de kooi bevindt zich een ijzeren stoel, waarop een veroordeelde vrouw moet plaatsnemen. Nadat de ongelukkige met stevige metalen beugels aan de stoel is vastgemaakt, wordt de kooi met grote snelheid rondgedraaid. De veroordeelde wordt steeds misselijker en het publiek wacht in spanning af wanneer zij gaat overgeven, want pas dan zal de kooi worden gestopt. Sommige vrouwen steken tijdens het draaien in paniek hun armen uit en breken daarmee hun botten, omdat de armen tussen de tralies terechtkomen. De straf is niet alleen bedoeld als vernedering voor de veroordeelde vrouwen, maar ook als waarschuwing voor het publiek: verval niet tot prostitutie, want dan wacht jou eenzelfde straf! De draaikooi wordt overigens niet alleen in Den Haag gebruikt: ook in steden als Maastricht, Zutphen, Den Bosch en Nijmegen worden sekswerkers of overspelige vrouwen als straf in zo’n kooi geplaatst.
Het einde van de draaikooi
In 1733 - vijf jaar nadat de zes vrouwen voor prostitutie zijn veroordeeld - komt er een einde aan de Haagse draaikooi. Het gevreesde strafwerktuig naast het stadhuis wordt afgebroken. Vrouwen die zich schuldig maken aan prostitutie belanden vanaf dan niet meer in de gruwelijke kooi, maar krijgen een andere vernederende straf opgelegd. Voor Margriet en de vijf andere vrouwen komt het afbreken van de Haagse draaikooi te laat: alle zes hebben zij hun straf in de draaikooi moeten ondergaan.
